چرا خدا را نمیشود دید؟

پاسخ:

هر چیزی را باید به ابزار خاص خود دید. با میکروسکوپ میتوان میکروب را دید و با تلسکوپ، کهکشانها را هم چنین نوع دیدنها متفاوت است.

به طور کلی دو نوع دیدن در کار است: یکی دیدن با چشم که بی واسطه و یا با واسطه ابزار و وسایل میبینیم که اینها اموری مادی هستند. (1) حتی با چشم شاید بعضی از امور مادی را نبینیم مانند هوا، بسیاری از گازها و عناصر یا انواع انرژیها، در حالی مطمئن هستیم آنها وجود دارند و از آثار آنها، پی به وجودشان میبریم.

نوع دیگر دیدن با چشم اصلی است و آن چشم دل است (2)، همان که شاعر گوید:

چشم دل باز کن که جان بینی

آنچه نادیدنی است، آن بینی

اگر چشم دل آدمی گشوده شود، حقایقی بس عظیم را میتوان در این عالم مشاهده نمود، که در رأس این حقایق ذات اقدس اله است. خدا چون از جنس ماده نیست، فقط با چشم دل دیده میشود. امیرالمؤمنین (ع) در پاسخ به این سؤال که: آیا خدا را دیدهای، جوابی بیان میدارند که "چطور خدایی را که نمیبینم، پرستش کنم؟ چشمها به مشاهده ظاهری او را نمیبینند، لیکن دلها به حقیقت ایمان او را میبینند، چرا که اگر مؤمن با چشم ظاهری خدا را ببیند، لازمهاش این است که خداوند مخلوق باشد و هر مخلوقی، خالق نیازد دارد.

در این صورت خدا را مخلوق دانستهای اما خداوند واجب الوجودی است که مخلوق هیچ کس نیست. آیا نشنیدهاید که خداوند میفرماید: "چشمها او را در نمییابند و او است که دیدگان را درمییابد و او لطیف آگاه است...". (3)

اصولاً خدایی که با چشم دیده میشود، خدا نخواهد بود، زیرا چنین موجودی در یک زمان و مکان قرار دارد و محدودیت و نیازمند به زمان و مکان. در یک جا هست و در جای دیگر نیست، در حالی که خداوند در همه جا و همه چیز حضور دارد و هیچ صحنهای از وجود، غایب از او و یا او غایب از آن نیست و غنی مطلق و بی نیاز از زمان و مکان است.

و از دیگر سو تنها خدا نیست که قابل رؤیت از طریق چشم نمیباشد، بلکه اشیای مجرد که مخلوق هستند نیز قابل رؤیت نمیباشند. فرشته نیز قابل رؤیت نیست، چون امری مجرد است. اموری مانند رنج و خوشحالی نیز کیف نفسانی هستند و قابل رؤیت نیست. فقط آثار آنها مثل گرفته یا باز بودن چهره قابل رؤیت است.

برای اطلاع بیشتر به کتاب خدا را چگونه بشناسیم از آیتالله ناصر مکارم شیرازی مراجعه فرمایید.